Spis uczniów Szkoły Powszechnej w Niedrzwicy Dużej z lat 1929–1932.

Piotr Glądała

Lubelskie Towarzystwo Genealogiczne

www.ltg.pl/szkoly

Historia szkolnictwa w Niedrzwicy Dużej sięga roku 1915 – czasu, gdy Królestwo Polskie oswobadzało się spod rosyjskiego panowania, a jego miejsce zajmowała administracja austro-węgierska. To właśnie w tych burzliwych latach, dzięki wysiłkowi lokalnej społeczności oraz wsparciu właścicieli ziemskich, powstała pierwsza szkoła powszechna w gminie. Jej rozwój i dalsze losy zostały udokumentowane w publikacji Zarys monografii Szkoły Podstawowej w Niedrzwicy Dużej (2016) pod redakcją Magdaleny Kosidło, wydanej przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Niedrzwickiej.

Zainspirowany tą monografią i pragnąc pogłębić wiedzę o dawnych uczniach szkoły, opracowałem spis uczniów Szkoły Powszechnej w Niedrzwicy Dużej z lat szkolnych 1929/30, 1930/31 i 1931/32. Podstawą opracowania były trzy najstarsze księgi klasyfikacyjne przechowywane w szkolnym archiwum. Dokumenty te udostępniła mi Dyrekcja Szkoły Podstawowej im. Bohaterów 7. Kołobrzeskiego Pułku Piechoty w Niedrzwicy Dużej, za co pragnę złożyć serdeczne podziękowania Panu Dyrektorowi Andrzejowi Pastuszakowi. Szczególne podziękowania kieruję również do Pani Magdaleny Kosidło, której życzliwość i pomoc były nieocenione.

Spis zawiera nazwiska blisko tysiąca uczniów, którzy uczęszczali do szkoły w Niedrzwicy Dużej. W tabeli odnaleźć można imię i nazwisko ucznia, miejsce pochodzenia, lata uczęszczania do poszczególnych klas, dane rodziców (jeśli były zapisane), a także adnotacje wyjaśniające rozbieżności metrykalne, migracje lub zmiany nazwiska. Tam, gdzie to było możliwe, uzupełniłem informacje na podstawie ksiąg urodzeń z parafii rzymskokatolickich dostępnych w serwisie Szukaj w Archiwach. Niestety, nie udało się zweryfikować danych dzieci wyznania mojżeszowego – choć wielu z nich figuruje w księgach jako uczniowie – co jest wynikiem braku dostępu do ksiąg metrykalnych tego wyznania.

Spis ukazuje bogactwo lokalnej społeczności – obecne są nazwiska dobrze znane w regionie: Antoń, Bednarz, Boguta, Drewniak, Janczak, Pastuszak, Wałachowski, i wiele innych. Pojawiają się także uczniowie pochodzący spoza Niedrzwicy, m.in. z Tomaszówki, Dębiny, Strzeszkowic, Lublina, Bychawy, a nawet z dalszych miejscowości jak Grudziądz czy Radom. Zwraca uwagę liczny udział dzieci wyznania mojżeszowego, które w okresie międzywojennym stanowiły ważną część społeczności szkolnej.

Zachowane księgi nie tylko rejestrują uczniów, ale stanowią wyjątkowe świadectwo historii społecznej – dokumentują dzieciństwo pokolenia urodzonego w pierwszych latach niepodległej Polski. Dzięki tym zapisom możemy dziś odtworzyć codzienność uczniów sprzed niemal stu lat, ich rodzinne powiązania, zmiany miejsca zamieszkania, a nawet niekiedy dramatyczne losy wojenne (jak wzmianka o ojcu – rosyjskim żołnierzu – przebywającym w niewoli).

Zachęcam nauczycieli, uczniów, absolwentów i mieszkańców do zapoznania się z opracowanym spisem i pomocy w jego uzupełnianiu. Być może ktoś odnajdzie tam członka swojej rodziny lub natknie się na nieznane dotąd fakty z lokalnej historii. Mam nadzieję, że to opracowanie stanie się inspiracją do dalszych poszukiwań i rozmów międzypokoleniowych.

Lublin 17.06.2025