Archiwum kategorii: Bez kategorii

Źródło: Wiedeń, Haus-, Hof- und Stattsarchiv, KA NI Baldacci 3.Spis uczniów gimnazjum łukowskiego (dawne kolegium pijarów) z lutego 1804 roku tak jak w źródle jest przedstawiony od klasy najstarszej czyli klasy poetica. Pisownię nazwisk pozostawiono oryginalną, natomiast imiona podano już w wersji polskiej.Autor: Mariusz Ausz Klasa poetica: Kl. I: Chromiński Jan – wybitny, Gumowski Jan, Krajewski Andrzej, Kaczorowski Adam, Olszewski Stanisław, de Olędzki Jan, de Paschalski Józef, de Przegaliński Antoni, de Rybicki Mikołaj, de Wincenty Szaniawski, de Sętkowski Andrzej, Soiński Stanisław, de Szmit Karol.Kl. II: de Waligurski Tomasz – wybitny, Wierzbowiski Augustyn, de Kraszowski Stanisław, de Łaski Adam.Ze szkoły odeszli: Borucki Andrzej i Szabrański Feliks. Klasa rhetorica: Kl. I: de Bądzyński Wiktor, de Gumowski Adam, de Jasiński Kazimierz – wybitny, Izdebski Jan, Krasuski Paweł, de Libiszewski Jan, de Libiszewski Antoni, de Niewęgłowski Antoni, de Niewęgłowski Feliks, Nowakowski Jan, Puczkowski Łukasz, de Pniewski Antoni, de Poraziński Piotr, Pioro (Pióro?) Antoni, Rudnicki Adam – wybitny, de Radomyski Józef, Sieyner Franciszek – wybitny, de Skalski Józef – wybitny, de Szaniawski Ignacy, de Szaniawski Franciszek, Wyczółkowski Jan, Wolski Kajetan.Kl. II: Jastrzębski Jan, Koziestański Józef, de Łaski Jan, de Mrokowski Joachim, de Niedźwiecki Feliks, Mierzejowski Andrzej, de Olędzki Jozef, Ostoyski Gabriel, Piskorski Jan, Paszkowski Piotr, Soczkiewicz Wawrzyniec, Turczyński Franciszek, de Zaliwski Jan.Kl. III: Piotrowski Marcin, Skomorowski Antoni – opuścił szkołę. Klasa Suprema grammatica: Kl. I. Borkowski Antoni, de Chiciński Michał, de Domański Filip, Fiatowski Jan, Grochowski Wawrzyniec – wybitny, Gastałkiewicz Andrzej – wybitny, Gayczarzewski Jan Gun owski (Guntowski?) Feliks, Herliczko Adam, Herliczko Kazimierz, de Janowski Ignacy, Kaczorowski Feliks, Kostecki Ignacy, de Kuszell Michał, Łopaciński Jan, de Łaski Józef, de Niewęgłowski Jan, de Niewęgłowski Jerzy, de Niewęgłowski Józef, Pulczyński Tomasz, de Poraziński Paweł, Piekutowski Stanisław, Rychlewski Michał, Roszkowski Jakób, Roszczewski Jan, Sobiczewski Franciszek, de Świeszewski Walerian, de Świeszewski Antoni, de Szaniawski Stanisław, Szaniawski Paweł, de Szaniawski Feliks, Skołcinowski Piotr, Soiński Józef, Woytowicz Mikołaj, Wścieklica Józef, Wścieklica Teofil – wybitny, de Zaręba Kazimierz – wybitny, de Żukowski Stanisław – wybitny, Ziemiański Ludwik, Ziemiański Jakób, Zalewski Jerzy.Kl. II: Maciągowski Józef, Pogonowski Franciszek, Papliński Piotr.Kl. III: Izdebski Paweł, Pogonowski Jakób. Klasa media grammatica: Kl. I. Barankiewicz Wojciech – wybitny, Borkowski Bonawentura, de Brzeziński Aleksander – wybitny, de Brzeziński Ignacy – wybitny, Chromiński Kanstanty, Czubaszek Józef, de Domański Feliks – wybitny, Dziewulski Jan, de Grzybowski Jan – wybitny, Gutman Józef, Heyssig Franciszek, de Jankowski Wincenty- wybitny, Jurkiewicz Onufry, Izdebski Jan, Kaczorowi Kazimierz- wybitny, Kamecki Maciej, Krajewski Ignacy, Kuryłowicz Mateusz, de Kuszell Kazimierz, de Lutostański Adam, de Lutostański Józef, de Łaski Franciszek, Łopaciński Jan, Łoziński Józef, Muciński Diego, de Popławski Ignacy – wybitny, Paszkowski Jan , Radomyski Grzegorz, Rudziński Jan, de Żukowski Antoni. Kl. II: Dziewulski Ignacy, Dziewulski Jan, Fiałkowski Feliks, Grodzicki Zygmunt, Izdebski Grzegorz, Klimaszewski Franciszek, Krantz Ignacy, Krasuski Adam, Krasuski Józef, Maciągowski Jan, Małcz Franciszek, de Przegaliński Tomasz, Paszkowski Ludwik, de Popławski Stanisław, Rudziński Stanisław, Strzałkowski Wacław, Strzałkowski Antoni, Szuwalski Wincenty, de Szmit Wincenty, Wysokiński Jan. Kl. III: de Jasiński Konstanty, Ostrowski Antoni, de Sieklucki Jan, Skwierczyński Paweł, Woytowicz Marcin.Ze szkoły odeszli: Kwiatkowski Ludwik, Klonowski Roch, Olkowski Joachim, Podziałkowski Antoni, Woytowicz Piotr. Klasa infima grammatica: Kl. I: Barankiewicz Tomasz – wybitny, Barankiewicz Józef, de Bądzyński Jan, de Bądzyński Paweł, Berkowski Franciszek, de Cichowski Feliks, Czarnecki Szymon – wybitny, Dobrowolski Kazimierz, Dobrowolski Tomasz, Fleyssig Józef, Janiszewski Jan – wybitny, Izdebski Antoni, Jastrzębski Franciszek, de Kwiatkowski Wincenty, Koniucki Józef, de Łuniewski Franciszek, Mikonowicz Wojciech, Niewęgłowski Jan, Radzikowski Józef.Kl. II: Borkowski Józef, Daszkiewicz Józef, de Kornacki Franciszek, Krasuski Maciej, Lipiński Andrzej, de Niedźwiecki Tomasz, de Olędzki Mikołaj, de Olędzki Teodor, de Popławski Józef, de Rybicki Józef, Szaniawski Patrycy, Syley Jan, Suley Andrzej, Strzygocki Paweł, de Uszyński Jan, Woynowski Mikołaj, Wyczałkowski Antoni, Zalewski Karol.Kl. III: Fiałkowski Antoni, Kulikowski Kacper, Pazikowski Szymon, Sosnowski Maciej, Wąsowski Jan.Morbo detinentur: de Dmochowski Tomasz, de Meyer Antoni, Rzymowski Jan, Jastrzębski Ignacy. Klasa początkowa: Kl. I: Biernacki Zygmunt, Chromiński Maciej, Domański Alojzy, Goławski Piotr, Gutmann Teofil, Karowski Władysław – wybitny, Lutostański Ludwik – wybitny, Osiński Józef, Pawłowski Tomasz – wybitny, Radzikowski Michał, Sarnecki Edward, Szaniawski Mateusz,  Świątochowski Adam, Świątochowski Franciszek, Włodek Tomasz – wybitny, Zamoyski Stanisław. Kl. II: Jurkiewicz Jan, Knapp Walenty, Kruszewski Antoni, Kurowski Jan, Mirzciewski Łukasz, Podnieszeński Antoni, Podnieszeński Franciszek, Starczewski Ignacy, Szczygielski Stanisław, Szaniawski Tomasz.

Po upadku Rzeczpospolitej w 1795 roku, Lubelszczyzna trafiła do zaboru austriackiego. Nowe władze natychmiast przystąpiły do likwidacji wszelkich przejawów polskości, podjęto także walkę z językiem polskim jako elementem najbardziej widocznej odrębności państwowej. Wiele szkół zamknięto lub przemianowano na niższego stopnia. Językiem oficjalnym stał się austriacki, zaś program nauczania był wsteczny i pozbawiony dawnego, oświeceniowego postępu. W 1807 roku powstało Księstwo Warszawskie (1807-18015). Powołano do życia polskie władze państwowe, które przystąpiły do reorganizacji szkolnictwa. Po wygranej wojnie z Austrią, do Księstwa Warszawskiego przyłączono tereny zajęte przez to państwo po trzecim rozbiorze Rzeczypospolitej. Na nowo przyłączonym terenie zaczęła funkcjonować Komisja Dozoru Edukacji, której zadaniem było zreformowanie szkolnictwa. Przywrócono język polski, historię i geografię kraju ojczystego oraz wprowadzono nauczanie języka francuskiego. W Departamencie Lubelskim szkolnictwem miała zarządzać Izba (później Dyrekcja) Edukacyjna, której przewodził Stanisław Kostka Potocki. Szkoły elementarne za jego kierownictwa stały się świeckie, praktyczne i o patriotyczno-obywatelskim charakterze. W wyniku starań departamentowego dozoru szkolnego, który pod kierunkiem księcia Macieja Jabłonowskiego działał na terenie departamentu lubelskiego, już w 1810 roku powstała w Lublinie pierwsza publiczna szkoła elementarna. W tym okresie obok szkoły lubelskiej, na terenie departamentu działało jedynie 10 tego typu szkół, zaś dzięki staraniom dozoru szkolnego, już w kolejnym roku liczba ta wzrosła do 39. Po utworzeniu Królestwa Polskiego (1815-1915) szkolnictwo powierzono nowo powstałej instytucji, Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Pod kierunkiem Stanisława Kostki-Potockiego następował rozwój szkolnictwa elementarnego, zaś po jego dymisji w 1820 roku, stery przejął Stanisław Grabowski określany mianem wstecznika i klerykała. Za jego kadencji nastąpił faktyczny zanik szkolnictwa elementarnego na wsi, zaś w miastach funkcjonowanie tych szkół było możliwe dzięki wsparciu urzędów municypalnych (miejskich). Do szkoły elementarnej mogła uczęszczać młodzież w wieku 6-15 lat obojga płci, bez względu na narodowość i wyznanie. Uczniowie wywodzili się z niższych klas społecznych tj. chłopskiego i mieszczańskiego. W szkole uczono religii, czytania i pisania w języku polskim, podstawowych zagadnień związanych z arytmetyką oraz posługiwania się takimi jednostkami jak miara i waga oraz obrót pieniądzem. Zdarzało się, że w takiej szkole uczono języka rosyjskiego i łacińskiego oraz przyrody i geografii. Szkołą, w której przekazywano dodatkową wiedzę była m.in. Szkoła Elementarna w Lublinie, która pod kierunkiem Jana Ciepielewskiego osiągała dobre wyniki. W 1833 roku ustawa o szkolnictwie przerzuciła obowiązek nadzoru nad szkołami elementarnymi na proboszczów i dziedziców, zaś utrzymanie szkoły miało odbywać się z dobrowolnych składek ludności zamieszkującą wsie i miasta. Był to poważny krok wymierzony przeciwko szkolnictwu, które z braku odpowiednich funduszy borykało się z coraz większymi problemami. Kolejna ustawa z 1840 roku zrównała szkolnictwo Królestwa Polskiego z bardzo zacofaną oświatą Imperium Rosyjskiego, co doprowadziło do jeszcze większego upadku. Decyzja cara z 1851 roku o braku obowiązku wysyłania dzieci do szkół elementarnych pogłębiła tylko ten stan. Warto przytoczyć w tym kontekście wyliczenia prof. W. Śladkowskiego, który liczbę szkół elementarnych w guberni lubelskiej w 1840 roku określił na 108 i 4975 uczniów zaś w 1860 było już 87 szkół w których uczyło się 4395 uczniów. Po powstaniu styczniowym sytuacja szkół była dość nieciekawa. Warto zaznaczyć że w połowie lat 70tych XIX wieku, w Lublinie funkcjonowało tylko 6 szkół elementarnych. W 1819 roku w Lublinie powstała szkoła rzemieślniczo-niedzielna. Była to pierwsza w Lublinie a druga po warszawskiej szkoła przeznaczona dla terminatorów i uczniów, chcących w przyszłości zostać rzemieślnikami. Siedziba szkoły mieściła się w lokalu Szkoły Elementarnej w Lublinie, zaś nauczycielem był wspomniany wcześniej Jan Ciepielewski. Szkoła posiadała dwie klasy, w których uczyło się między 100-150 uczniów w wieku 8-30 lat. W szkole uczono czytania i pisania, obliczeń rachunkowych, elementy technologii, chemii oraz mechaniki. Na stronie Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego publikujemy zachowane w Archiwum Państwowym w Lublinie spisy uczniów Szkoły Elementarnej i Rzemieślniczo-Niedzielnej w Lublinie. Wierzymy, że odnalezione tam informacje wzbogacą Państwa opracowania rodzinne i dostarczą odpowiednich informacji potwierdzających edukację. Piotr Glądała, Łukasz Mazurek.  

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie realizuje projekt dofinansowany z Funduszy Europejskich „Senior w teatrze życia codziennego” Celem projektu jest podniesienie kompetencji komunikacyjnych, informatycznych oraz osobistych u co najmniej 15 mieszkańców Lublina oraz powiatu lubelskiego w wieku 60+ poprzez udział w cyklu zajęć z zakresu wykorzystania Internetu, nauki języka obcego, historii, zajęć teatralnych i z zakresu kultury fizycznej realizowanych w ramach III misji Uczelni.